Dagerotypia | |
fotografia analogowa | |
Francja | |
1839 | |
Louis Jacques Daguerre | |
1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 Rating 2.75 (4 Votes) |
Dagerotypia (daguerrotype) to jedna z najwcześniej (w latach 20. i 30. XIX wieku przez Josepha Nicéphore'a Niépce'a i Louisa Jacques'a Daguerre'a)wynalezionych technik fotograficznych, dająca odwzorowanie obrazu na płycie pokrytej jodkiem srebra, bez konieczności używania negatywu. Przyjmuje się, że wynalazcą dagerotypu był Louis J.M. Daguerre', a technika została publicznie spopularyzowana i wykorzystana w 1839 roku, kiedy to autor wynalazku odsprzedał prawa patentowe do techniki rządowi francuskiemu, a ten przekazał je do domeny publicznej. Miles Berry współpracownik Daguerra opatentował dagerotypię w Anglii. Dagerotypia miała swój złoty okres rozwoju do lat 50. XIX w., kiedy to konkurowała z fotografią (kalotypią). Z czasem została stopniowo wypierana przez mokry kolodion i inne techniki pozytywowe.
Szczególnie często wykorzystywano technikę do portretowania. Pierwotnie średni czas naświetlania wynosił 15 min., który w późniejszym okresie nieco skrócono poprzez zastosowanie jaśniejszych obiektywów i nieco wzbogacone kąpiele. Aby utrzymać twarz portretowanego w tym czasie we względnej nieruchomości, głowę podpierano na specjalnej sztywnej podpórce, osadzonej z tyłu fotela.
Zainteresowanie dagerotypią nie ograniczało się tylko do portretów. Technika była wykorzystywana przez podróżników do wykonywania zdjęć architektury, pejzaży, krajobrazu, fotografii panoramicznej, dokumentów z podróży i miejsc szczególnych.
Opis techniki
Materiałem światłoczułym jest położony jednostronnie jodek srebra umieszczony na powierzchni miedzianej płytki , które przed zastosowaniem musiały zostać mocno wypolerowane. Przed naświetleniem w aparacie płytkę aktywowano i uczulano na światło poprzez działanie pary jodu, ewentualnie kombinacji jodu z bromem, co tworzyło światłoczuły jodek srebra, gotowy do naświetlenia w kamerze.
Polerowanie płyty
Płytę przymocowuje się do drewnianego klocka o nieco mniejszych wymiarach, następnie pokrywa się ją sadzą lub pastą polerską i gładzi za pomocą aksamitnej tarczy polerskiej.
Uczulanie
Roztwór jodu wlewamy do płaskiego szklanego naczynia z dokładnie dopasowaną pokrywą. Do pokrywy przykłada się płytkę miedzianą, srebrną stroną do dołu. Opary jodu muszą przereagować, aż do czasu uzyskania złoto-żółty koloru oczywiście przy bardzo słabym świetle. Dopuszczone światło świeczki. Czas uczulania wynosi ok. 15-25 sekund. Zbyt krótki czas przygotowania i płyta pozostanie zbyt jasna i nieczuła na światło. Zbyt długi czas reakcji spowoduje, że warstwa srebra nabierze fioletowej barwy i do niczego nie będzie się nadawała. W celu zwiększenia czułości płyty podaje się naprzemiennie również działaniu oparów bromu (5-10 s.), aż płyta zmieni zabarwienie na różowe. Po zakończeniu uczulania umieszcza się płytkę w zamkniętej kasecie.
Naświetlenie
Aktywizacja płyty parą jodu tworzy na jej powierzchni halogenki srebra, które po wystawieniu na działanie światła - tworzą obraz ukryty. Czas naświetlania wynosi ok 10-60 sekund, jeśli aktywizowano płytę parą jodu i bromu, naprzemiennie. Jeśli nie dłużej.
Wywołanie obrazu następuje po wystawieniu naświetlonych płyt na działanie oparów rtęci, które wytrącają się w obszarach oddziaływania światła prawie dokładnie proporcjonalnie do intensywności oświetlenia tworząc amalgamat.
Następnie płytę utrwala się w roztworze tiosiarczanu sodu przez ok 30 sek. Utrwalanie usuwa nienaświetlone bromki i jodki srebra. Niektóre źródła sugerują przepłukanie płyty chłodną wodą przed utrwalaniem. Po utrwaleniu płytę najczęściej tonuje się chlorkiem złota. Mimo utrwalenia obraz jest bardzo delikatny, z reguły konieczne jest wstawienie dodatkowej szybki ochronnej.
Płukanie
Dokładnie wypłucz utrwaloną płytę wodą.
Tonowanie
Umieść płytę w uchwycie do tonowania i pokryj jej powierzchnię roztworem chlorku złota jednocześnie podgrzewając ją od spodu. Złoto łącząc się ze srebrem w obrazie zwiększa zarówno trwałość obrazu jak i głębię tonacji.
Uwaga: Wszystkie składniki procesu są bardzo toksyczne. Opary bromu są toksyczne. Brom jest substancją silnie żrącą i powoduje poważnej oparzenia! Opary rtęci są najbardziej toksyczne i co więcej kumulują się w organizmie. Opary jodu są również bardzo szkodliwe.