Cyjanotypia
	fotografia analogowa
	Wielka Brytania
	1842
	Sir John Herschell
	1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 Rating 5.00 (3 Votes)

Cyjanotypia to metoda fotograficzna wynaleziona w 1842 r. przez Sir Johna Herschella dająca obrazy w kolorze błękitu pruskiego. Oparta jest na warstwie światłoczułej złożonej z cyjanożelazianu potasu, cytrynianu amonu i żelaza w odpowiednich proporcjach. Chemiczny proces polega na zamianie organicznych soli żelazawych, które pod wpływem działania ultrafioletu zamieniają się w sole żelazowe, które z kolei łączą się z cyjanożelazianem potasu w wyniku tego powstaje błękit pruski (błękit żelazawy). Nazwa procesu pochodzi od greckich słów - kyáneos - "siny: i týpos - oznaczającego kształt.

Proces technologiczny

Przygotowanie podłoża

Dla uzyskania optymalnych odbitek konieczne jest wybranie dobrej jakości papieru np. do akwareli, który poddajemy gruntowaniu za pomocą krochmalu. Po równomiernym rozprowadzeniu pozwalamy, aby podłoże mogło wyschnąć.

Substancja uczulająca (światłoczuła)

Formuła klasyczna:

Roztwór A
cytrynian amonowo-żelazowy - 68 g
kwas szczawiowy - 1.3 g
woda destylowana uzupełnić do objętości 250 ml

Roztwór B
żelazicyjanek potasowy 23 g
kwas szczawiowy 1.3 g
dwuchromian amonowy - 0.5 g
woda destylowana dolej do objętości 250 ml

Roztwór A i B należy rozpuścić osobno i przechowywać w ciemnych butlach, łącząc ze sobą bezpośrednio przed użyciem.

Formuła uproszczona:

Roztwór A
cytrynian amonowo-żelazowy (preferowany - zielony - 136700429) 90 g
woda destylowana uzupełnić do objętości 250 ml

Roztwór B
żelazicyjanek potasowy 50 g
woda destylowana uzupełnić do objętości 250 ml

Roztwór A i B należy rozpuścić osobno i przechowywać w ciemnych butelkach. Łączymy je ze sobą bezpośrednio przed użyciem.

formuła wg. Mike Ware'a:
szczawian amonowo-żelazowy (-) 30 g
żelazicyjanek potasowy 10 g
dwuchromian amonowy (amonu dichromian - 137930422) 0.5 ml
woda destylowana uzupełnić do objętości 100 ml.

- Krystaliczny żelazicyjanek potasu mielimy na drobny proszek
- W podgrzanym do 50°C 30ml. destylowanej wody rozpuszczamy szczawian amonowo-żelazowy
- W 20ml. wody rozpuszczamy 5ml. dwuchromianu potasu
- Roztwór dwuchromianu dodajemy do roztworu szczawianu amonowo-żelazowego
- Dodajemy żelazicyjanek potasu
- Uzupełniamy do objętości 100ml. i uzyskujemy roztwór substancji uczulającej, która ma trwałość ok. roku.

Substancję uczulającą nanosimy na przygotowane podłoże papieru pokrytego krochmalem. Robimy to najlepiej za pomocą pędzla . Suszymy przygotowany papier w ciemności przez ok. godzinę.

Naświetlanie

Umieszczamy negatyw na przygotowanym papierze i naświetlamy za pomocą światła UV lub światła słonecznego. Czas naświetlania jest długi i wynosi 20 - 30 minut (przy emulsji sporządzonej w formule Mike'a Ware'a - naświetlamy ok 5 minut naświetlania.

Wywoływanie

Najlepszym wywoływaczem jest... czysta woda. Odbitkę płukamy kilkukrotnie wymieniająć wodę, aż do usunięcia żółtawych przebarwień. W celu zmiany tonacji cieni musimy przez 10 wypłukać odbitkę w kwasie cytrynowym o stężeniu 1 - 2%. Aby przyspieszyć nieco proces możemy na pół minuty zanurzyć odbitkę w roztworze silnie rozcieńczonej - 0,3% - wody utlenionej (50ml 6% roztworu + 1 litr wody).